Afspatten

Nadere omschrijving

Onder afspatten of spatten van beton verstaat men het uiteenspringen van kleinere of grotere delen van dat element of het explosief afspringen van stukken of schollen uit het betonoppervlak. Als afspatten in ernstige mate optreedt kan dat zelfs leiden tot het bezwijken van de draagconstructie. Door het afspatten wordt de dekking kleiner waardoor een situatie kan ontstaan dat de wapening onvoldoende wordt beschermd. Bovendien wordt de betondoorsnede kleiner waardoor het draagvermogen afneemt.

Het mechanisme achter dit fenomeen kan als volgt worden beschreven: als de temperatuur van beton snel tot boven 100°C stijgt, zal het aanwezige vocht verdampen. Omdat de ontstane waterdamp niet vrij naar buiten kan, ontstaat een snel toenemende dampdruk. De damp zal zich ook naar binnen verplaatsen, naar het koelere beton. Daar kan de damp dan weer condenseren met als gevolg een met vocht verzadigde laag.

Als gevolg van de dampdruk worden stukjes of schollen van het oppervlak gedrukt. Daarna wordt het onderliggende (natte!) beton zeer snel opgewarmd en herhaalt het proces zich. Het vochtgehalte en het poriëngehalte zijn belangrijke aspecten bij de kans op afspatten. De snelheid waarmee de dampdruk toeneemt hangt immers mede af van de dampdichtheid van het beton. Een dichter beton is gevoeliger voor spatten.

Vermindering

Het afspatgedrag van beton kan worden verminderd door bijvoorbeeld het toepassen van polypropyleenvezels in de betonspecie. Bij brand smelten vezels snel en vormen fijne kanaaltjes in de cementsteen waardoor de opbouw van een te grote dampspanning wordt beperkt.

Bij bestaande constructies kun je het spatgedrag verminderen door het aanbrengen van een brandwerende bekleding (plaat of gespoten).

Normen/aanbevelingen/literatuur

• NEN-EN 206, Beton + NEN 8005, Nederlandse invulling van NEN-EN 206, Beton (€)